Egzekucja z wynagrodzenia za pracę, obok egzekucji z rachunków bankowych jest jednym z najczęściej spotykanych sposobów egzekucji. Z tego też względu warto dokonać podsumowania najistotniejszych kwestii związanych z tym właśnie sposobem dochodzenia należności. Egzekucję z wynagrodzenia za pracę regulują przepisy kodeksu postępowania cywilnego, tj. art. 880-888. Na wstępie warto podkreślić, że komornik informuje dłużnika z jakiego tytułu i na rzecz kogo prowadzone jest postępowanie oraz jakich kwot ono dotyczy. Komornik nie może egzekwować kwot wyższych aniżeli wskazane w tytule wykonawczym ani też nie może prowadzić postępowania przeciwko osobom, które nie zostały w nim wymienione.
Zgodnie z art. 881 kodeksu postępowania cywilnego do egzekucji z wynagrodzenia za pracę komornik przystępuje przez jego zajęcie. Komornik zawiadamia dłużnika, że do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia ani rozporządzać nim w żaden inny sposób. Dotyczy to w szczególności periodycznego wynagrodzenia za pracę i wynagrodzenia za prace zlecone oraz nagród i premii przysługujących dłużnikowi za okres jego zatrudnienia, jak również związanego ze stosunkiem pracy zysku lub udziału w funduszu zakładowym oraz wszelkich innych funduszach, pozostających w związku ze stosunkiem pracy. Skutki zajęcia wynagrodzenia dłużnik odczuje przede wszystkim otrzymując niższą (pomniejszoną o kwotę potrącenia) pensję. Kiedy zajęcie jest dokonane? Zgodnie z art. 883 kodeksu postępowania cywilnego: z chwilą doręczenia wezwania dłużnikowi zajętej wierzytelności, czyli pracodawcy.
W tym miejscu należy wskazać, że za realizację zajęcia odpowiedzialny jest pracodawca. Dokonując zajęcia wynagrodzenia komornik wzywa pracodawcę, aby w ciągu tygodnia:
- przedstawił za okres trzech miesięcy poprzedzających zajęcie, za każdy miesiąc oddzielnie, zestawienie periodycznego wynagrodzenia dłużnika za pracę oraz oddzielnie jego dochodu z wszelkich innych tytułów,
- podał, w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane wierzycielowi,
- w razie istnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę złożył oświadczenie o rodzaju tych przeszkód, a w szczególności podał, czy inne osoby roszczą sobie prawa, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o zajęte wynagrodzenie i czy oraz o jakie roszczenia została skierowana do zajętego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli.
Pracodawca obowiązany jest również do niezwłocznego zawiadomienia komornika oraz wierzyciela o każdej zmianie powyższych okoliczności.
Zgodnie z przepisami kodeksu pracy potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach, tj.
- w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – do wysokości 3/5 wynagrodzenia;
- w razie egzekucji innych należności– do wysokości 1/2 wynagrodzenia.
Tym samym wynagrodzenie za pracę podlega pewnej ochronie. Warto również wiedzieć, że wolna od potrąceń jest kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. Od 1 stycznia 2018 roku jest to 2100 zł brutto. Jednakże nie dotyczy to egzekucji alimentów – w tej sytuacji pracodawca może przekazać komornikowi 60% wynagrodzenia za pracę. Kwota wolna od potrąceń ulega zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika, w przypadku gdy osoba zatrudniona jest w niepełnym wymiarze czasu pracy. Warto uściślić, że nawet, gdy pracownik otrzymuje minimalne wynagrodzenie, to mimo, że dochodzi do zajęcia tego wynagrodzenia, w tym przypadku nie są dokonywane potrącenia.
Zgodnie z art. 884 kodeksu postępowania cywilnego zajęcie obowiązuje nadal, choćby po zajęciu nawiązano z dłużnikiem nowy stosunek pracy lub zlecenia albo choćby zakład pracy przeszedł na inną osobę, jeżeli osoba ta o zajęciu wiedziała. Ponadto zgodnie z dalszymi paragrafami powyższego przepisu dotychczasowy pracodawca w razie rozwiązania stosunku pracy z dłużnikiem ma obowiązek dokonać wzmianki o zajęciu należności w wydanym dłużnikowi świadectwie pracy (ze wskazaniem należności, numeru sprawy egzekucyjnej oraz wysokości potrąconych już kwot), a jeżeli nowy pracodawca dłużnika jest mu znany, przesłać temu pracodawcy zawiadomienie komornika i dokumenty dotyczące zajęcia wynagrodzenia oraz powiadomić o tym komornika i dłużnika, przeciwko któremu toczy się postępowanie egzekucyjne. Do powiadomienia komornika o zmianie pracodawcy obowiązany jest także dłużnik. Na to jak istotna jest rola pracodawcy przy zajęciu wynagrodzenia za pracę wskazuje to, że naruszenie przepisów regulujących tenże sposób prowadzenia egzekucji naraża go na grzywnę oraz odpowiedzialność odszkodowawczą wobec wierzyciela.
Warto również wspomnieć o art. 885 kodeksu postępowania cywilnego zgodnie z którym zajęcie ma ten skutek, że w stosunku do wierzyciela egzekwującego nieważne są rozporządzenia wynagrodzeniem przekraczające część wolną od zajęcia, dokonane po jego zajęciu, a także przed zajęciem, jeżeli wymagalność wynagrodzenia następuje po zajęciu.
Przedmiotem egzekucji z wynagrodzenia za pracę jest wierzytelność pracownika w stosunku do pracodawcy z tytułu wynagrodzenia za pracę, a zatem istnienie stosunku pracy jest podstawowym warunkiem prowadzenia tej egzekucji. Należy pamiętać, że jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości związane z prowadzonym postępowaniem egzekucyjnym, w szczególności dotyczące zajętego wynagrodzenia za pracę, w pierwszej kolejności należy skontaktować się z kancelarią komornika sądowego.